Parafia Wniebowzięcia NMP w Lutczy

Historia parafii Lutcza

Wieś, która posiada drewniany kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Dziewicy Maryi

Lutcza, o pierwotnej pisowni Lustscha, założona została przed rokiem 1390. Już w roku 1390, Król Władysław II (Jagiełło), pismem datowanym w Skokach, w Święto Franciszka (5 X), podejmuje decyzję o przeniesieniu Czadorowi z Potoka wsi Prochnya, Wuzne, Babice, Slunki ,Minussiznow, Lustscha, Domaradz in Sandomiriensi, Sadowe, Potok et Blynow z prawa polskiego na magdeburskie. Decyzja przez tegoż Króla została zatwierdzona w Krakowie w wigilię Tomasza apostoła (20 X) na prośbę Stanisława Procheńskiego z rodu Gryfitów. Dziedzicem Lutczy (Luthczy) wg.  Długosza był Jakub Czepielowski z herbu Gryff. W pierwszej połowie XV w. dziedzicami Lutczy byli Andrzej i Jakub, bracia rodzeni niedzielni (tzn. bez rozdziału, na wspólnym majątku). Gryfitą zwał się również Czador z Potoka, który pismem datowanym na < … quarta feria post festum Pasche sub anno Domini millesimo ccc nonagesimo secundo >, ( w Środę po Święcie Paschy – 17 IV 1392) powierzył swemu zaufanemu Mikołajowi Besseger ulepszenie dziedzictwa (stanu posiadania) we wsi Lutcza nad rzeką Stobnycza. Interesującą dla nas jest informacja z wyżej cytowanego dokumentu o < possidere et pro ecclesia ibidem unum mansum … > – wniesieniu do bezpłatnego posiadania jednego obszaru ziemi pod potrzeby kościoła. Nie do końca wiemy, czy tenże już kościół istniał, a grunt miał służyć jako zabezpieczenie utrzymania, czy też na wydzielonym obszarze miał być dopiero zbudowany.
         Pierwszy przekrój organizacji dziekanalnej w całej diecezji (wówczas krakowskiej) podaje rejestry Świętopietrza i dziesięciny papieskiej z lat 1325 – 1358, w którym to przekroju Lutcza nie występuje. Okręg parafialny za czasów Długosza dotyczył Luthczy, Zakobila i Greszny (czyli Krasnej). Parafia została ufundowana przez Domaradzkich z Gryfitów i jest wymieniona 24 I 1442 roku.

Najstarsza wzmianka o drewnianym kościele w Lutczy pochodzi z „Dzieł wszystkich” Jana Długosza, który pisze: 

< Lyuthcza, villa habens parochilem ecclesiam in se ligneam, Sanctissimae Nativitati Virginis Mariae … > (wieś, która posiada drewniany kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Dziewicy Maryi). 
Ponownie wspominany w roku 1565, 1595 występuje jako < ecclesia parochiolis lignae: Assumptionis B* M* V* consecrata … > (kościół parafialny drewniany konsekrowany pod wezwaniem Wniebowzięcia N M Dziewicy).
         Pod tym wezwaniem wymienia się parafię podczas wizytacji w r. 1608 przez R.D. Piotra Skidzińskiego, oraz w okresie późniejszym do r. 1743.
         Budowa drewnianego kościółka (utrzymanego do dziś) wzniesiona została prawdopodobnie w drugiej połowie XV w. (1464?) z rozbudowaniem w pierwszej połowie XVI w. i zapewne w pierwszej połowie XVII w.
         Sporo szczegółów architektonicznych zachowanych w obecnej formie wzmiankowane było w protokole wizytacyjnym biskupa krakowskiego Jerzego Radziwiłła w 1595 r.
         Po roku 1425 do okręgu parafialnego dołączono prawdopodobnie wieś pod nazwą Nowa Wieś, która była założona w lasach nieopodal Zakobyla przez bpa przemyskiego Janusza de Lubeń. Ona to w 1464 r. została wykreślona z okręgu parafialnego Lutcza na rzecz nowotworzonej parafii w Konieczkowej, w której nowo mianowanym proboszczem został Stanisław z Opatowca.